Als stilte het antwoord is
Een tijd terug kreeg ik de vraag of ik eens wou opschrijven wat stilte voor mij betekende. Ik liet mijn gedachten gaan en schreef mijn verhaal. Het resultaat is gepubliceerd op: www.staeensstilenkijkomjeheen.nl.
Wat betekent stilte voor jou?” de vraag zorgde ervoor dat ik op slag stil was. In stilte dacht ik vele uren na over de stilte. En ik ontdekte dat de stilte voor mij het belangrijkst is op momenten dat stilte het enige antwoord blijkt.
Zes lange jaren probeerden wij zwanger te worden. Zes jaren met vele verdrietige momenten, omdat het niet wou, omdat het niet lukte. Of erger nog, omdat het mis ging na een paar maanden. Stil waren wij toen we hoorden dat ik een buitenbaarmoederlijke zwangerschap had. Stil waren we elke maand weer als ik met wit gezicht van het toilet kwamen. Stil waren we bij de miskramen. In stilte huilden wij ons stille verdriet. Maar in de hele periode waren we nog nooit zo stil als op die dag dat we op de echo een kloppend hartje zagen. Wij waren overdonderd en verwonderd. Zo een groot geluk in zo’n klein hartje. En zoals vaker, verbrak het schrapen van de keel van mijn man gevolgd door een kuch en een opmerking, de stilte. De stilte die ik zo graag had vastgehouden, want in die stilte beleefde ik èèn van mijn grootste geluksmomenten.
Drie kinderen mochten wij krijgen, en drie keer ontmoetten wij voor het eerst ons kindje. Het kleine bolle snoetje, het wipneusje en de moppige vingers. Geluid was er genoeg om ons heen, geluid waar wij niet aan meededen. Wij keken en zagen ons kind, wij keken en zagen elkaar, wij keken alleen maar en zagen ons. Tot drie keer toe waren wij enkel en alleen maar stil bij het ervaren van dit geluk.
Zeer kort na de geboorte van onze oudste, nog tijdens mijn kraamtijd, reden wij naar vrienden. Zij was ziek, ernstig ziek. Een jonge meid, in het midden van het leven stond aan de zijlijn. Ze ging niet meemaken wat wij zojuist hadden meegemaakt, hoewel ze het wenste was dit niet voor haar weggelegd. Niet alleen zou ze nooit moeder worden, ze zou ook niet meer lang leven. Haar boek was bijna uit. Wat moet je zeggen, wat moet je doen? Ons geluk, hun verdriet. Het lag zo gigantisch ver van elkaar af. Wat heeft het mij gelukkig gemaakt dat zij ons geluk nog eventjes kon aanraken door met onze dochter op haar borst te liggen. Wat heeft het mij verdrietig gemaakt dat haar dit grote geluk niet gegund was. Wat maakte het mij verdrietig toen ik de tranen in haar ogen zag op het moment dat dit besef keihard bij haar binnenkwam. Het moment was te breekbaar om er over te praten, het was te teer om er een kwinkslag tegenaan te gooien, te fragiel om erover te huilen. Het was zoals het was en het enige antwoord was stilte.
Januari, het was koud en miezerig op de dag dat wij onze dochter vertelden dat we een pony gingen kopen. Naar verwachting zou ze het huis afbreken, zou ze een dag vol vreugdedansjes doorbrengen, zou ze zingen en fluiten. Tegen verwachting in, dook ze in zichzelf en werd stil. Roze wangen, daaraan zagen we haar intense blijdschap, maar haar ogen keerden naar binnen en ze werd stil. Zo stil, dat ook ik er stil van werd. Een tijdje later schoof ze tegen mij aan, haar schouder schuurde tegen die van mij. “Mam, mag ik foto’s zien?” Natuurlijk! Samen keken we naar de zwarte pony, grote donkere ogen, lief hoofd. Langzaamaan ontdooide ze en ze vertelde: “Als ik zo blij ben, mam, dan kan ik niet blij zijn. Dan zit alle blijheid voor even helemaal binnenin mij en dan kan ik echt niet praten en zeggen hoe blij ik ben. Dat komt vanzelf naar buiten, dat weet je toch?”. “Tuurlijk weet ik dat kind, ik ken je toch.” Soms is het enige antwoord Stilte.
Donderdagochtend, half zeven reed ik met mijn moeder naar het ziekenhuis in Zwolle. Mijn vader werd die dag geopereerd aan zijn hart. Geen eenvoudige operatie, risicovol en zwaar. Zwijgend liepen wij naar zijn kamer. Mijn vader, de grote sterke man, lag in zijn bed. Mijn moeder ging naast hem zitten, dichtbij. Ik pakte een stoel en zat aan het voeteneind, net een klein stukje buiten de twee-eenheid die ik mocht aanschouwen. De troost die ze aan elkaar hadden, de rust die ze elkaar gaven, de woorden die ze zeiden. Het maakte grote indruk op mij, ik voelde mij warm en getroost dat deze twee mensen met deze band mijn ouders mochten zijn. Mijn moeder en mijn vader, ze probeerden mij te betrekken in het gesprek. Mijn stem zat vast, ik kon enkel knikken. Wat moest ik zeggen op een moment als deze? Het was hun moment, ik was de toegewijde toeschouwer. Mijn enig antwoord was stilte.
De momenten dat ik stil val, zijn de momenten dat ik emoties intens beleef. Dat er geen woorden zijn, dat ik in mijzelf keer en beleef. Het zijn de momenten van intens voelen en van weten. Van weten dat ook de ander het weet, dat er geen uitleg nodig is. Dat het mag zijn zoals het is. De momenten dat stilte het enige antwoord is.